Thơ Haiku có nguồn gốc từ thế kỷ mười ba tại đất nước Nhật Bản. Người đầu tiên đem đến cho nó ánh sáng kì diệu của thi ca là một thiền sư có dòng máu võ sĩ Samurai: Matsuo Basho (1644 – 1694).
Chính tình yêu cuộc sống, tình yêu quê hương đất nước và con người trong thơ của Baso đã hấp dẫn mãnh liệt những ai yêu thích thơ ông. Thưởng thức thơ Haiku của Baso, phải thưởng thức bằng trái tim, khối óc, bằng cả trí tưởng tượng và cả trực giác của người biết cảm thụ nghệ thuật. Thơ Haiku đánh thức những tiềm năng nghệ sĩ trong mỗi con người, trong đó có những “nghệ sĩ học sinh” lớp 10G1, trường THCS – THPT Newton.
Tái hiện văn hóa Nhật Bản tại Hệ thống trường liên cấp Newton
Qua sự hóa thân của các diễn viên (đặc biệt là diễn viên chính), người đọc được đến với văn hóa của đất nước Mặt trời mọc, đến với những miền đất đã in dấu chân của nhà thơ Baso. Đó là con đường ven biển về hướng Tây, từ cố hương Ueno đi Nagoya, từ Kashima đến Sarashina. Rồi chuyến Bắc hành 151 ngày đầy gian khổ, bất trắc trên con đường thiên lý đến những vùng đất còn nguyên sơ và tạm dừng ở Ogaki, với tổng chiều dài lên đến 2.500 cây số… Từ những chuyến đi ấy, vượt lên bao thử thách và hi sinh cả tình cảm riêng tư gia đình, Matsuo Baso đã dâng tặng cho đất nước Nhật Bản và kho tàng văn học của nhân loại những những vần thơ trác tuyệt. Và cho đến hôm nay, giữa cuộc sống hiện đại của thời hiện đại, thơ Haiku của Baso vẫn rất hiện đại vì sức ảnh hưởng của thơ ông là vô tận.
Đất nước, quê hương, gia đình là nguồn cảm hứng lớn của hồn thơ Baso
Trên hành trình “đi lang thang về miền đơn độc” của miền sáng tạo (Chữ dùng của Thanh Thảo), thi sĩ vĩ đại Masuo Baso đã phải vượt qua cả những dằn vặt, giằng xé đầy đau đớn xót xa của riêng mình để cống hiến cho nghệ thuật. Những bi kịch ấy đã được các diễn viên lớp 10G1 thể hiện thành công và người xem đã lặng lẽ khóc cùng người nghệ sĩ không chuyên trên sân khấu.
Làm nên thành công cho tiết mục này không chỉ từ sự rung cảm, trân trọng tài thơ của Baso, không chỉ từ tài năng diễn xuất của các diễn viên, mà còn có sự góp công không nhỏ của hai học sinh Nhật Bản đang theo học tại lớp 10G1 trường THCS – THPT Newton đó là em Teruya và Sakura (Vốn là học sinh trường PTQT Kanto – đơn vị liên kết với trường THCS – THPT Newton). Được học thơ Haiku ở Việt Nam (chương trình Ngữ văn 10), được giới thiệu về văn hóa Nhật Bản và được biểu diễn cùng các bạn về thơ Haiku của Baso trên sân khấu trường Newton, đó là niềm tự hào, hãnh diện của Teruya và Sakura. Các bạn học sinh Nhật Bản vô cùng cảm động vì được từ nền giáo dục Việt Nam – một đất nước xa xôi đã trân trọng đưa vào những tác phẩm lớn của nhà thơ Nhật Bản. Tình hữu nghị thật giản đơn mà thấu hiếu, chia sẻ và được nhân lên giữa các bạn học sinh 2 nước trong gần 1 năm qua khi các bạn người Nhật đã học cùng lớp với các bạn lớp 10G1 Trường Newton.
Vượt qua cả bi kịch gia đình, bi kịch cá nhân để cống hiến cho nghệ thuật
Một mùa xuân mới lại về, mùa hoa anh đào lại rực rỡ khắp đất nước Nhật Bản, và thơ Haiku của Matsuo Baso như lại tiếp tục tái sinh trong tình yêu bất tận của người yêu thơ ông và tiếp tục lan tỏa trong tim những cô cậu học trò trường THCS – THPT Newton sau chương trình Gala sân khấu tác phẩm văn học mùa 6 này.
Newton, ngày 13 tháng 1 năm 2020
Bài và ảnh : Hà Thị Hòa